ನಿರ್ಜಲೀಕರಣ ಅಥವಾ ಡಿಹೈಡ್ರೇಶನ್ ಬಿಸಿಲ ಝಳ ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಮಸ್ಯೆ. ಜ್ವರ, ವಾಂತಿ, ಅಜೀರ್ಣ, ಅತಿಯಾದ ಬಿಸಿಲು, ಹೆಚ್ಚಿನ ದೈಹಿಕ ಶ್ರಮ ಮುಂತಾದವು ದೇಹದಲ್ಲಿನ ನೀರಿನಂಶವನ್ನು ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ನೀರನ್ನು ಸೇವಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ನಿರ್ಜಲೀಕರಣ ಅತಿಯಾದರೆ ವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರಾಣಾಪಾಯದಂಚಿಗೂ ಹೋಗಬೇಕಾಗಬಹುದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ವೈದ್ಯರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ಸೇವಿಸಲು ವೈದ್ಯರು ಸಲಹೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ನಿರ್ಜಲೀಕರಣದ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಪತ್ತೆ ಹಚ್ಚುವುದು ಸುಲಭ. ಅತಿಯಾಗಿ ಬಾಯಾರಿಕೆಯಾಗುವುದು, ಬಾಯಿ ಒಣಗಿದಂತಾಗುವುದು, ತಲೆಸುತ್ತುವುದು, ನಿರಾಸಕ್ತಿ, ನಿಶ್ಶಕ್ತಿ, ಆಲಸ್ಯ, ಉರಿಮೂತ್ರ ಮುಂತಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಆರಂಭವಾದರೆ ಅದು ನಿರ್ಜಲೀಕರಣದ ಲಕ್ಷಣವೇ.
ನಿರ್ಜಲೀಕರಣ ಹೆಚ್ಚಿದಂತೆ ಜ್ವರ, ಅತಿಯಾದ ವಾಂತಿ ಬೇಧಿ, ನಿಶ್ಶಕ್ತಿ,ದೇಹದ ತೂಕದಲ್ಲಿ ಹಠಾತ್ ಕುಸಿತ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮೂತ್ರವಿಸರ್ಜನೆಯೂ ಆಗದಿರಬಹುದು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯ ಮಾಡದೆ ವೈದ್ಯರನ್ನು ಕಾಣುವುದು ಒಳಿತು. ನಿಮ್ಮ ದೇಹಕ್ಕೆ ಎಷ್ಟು ನೀರು ಅಗತ್ಯವಿದೆಯೋ ಅಷ್ಟನ್ನು ಸೇವಿಸಲೇಬೇಕು. ಅತಿಯಾಗಿ ದೈಹಿಕ ಶ್ರಮಪಡುವವರು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ಸೇವಿಸಬೇಕು. ಬಿಸಿಲು ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ ದೇಹದಲ್ಲಿನ ನೀರಿನ ಪ್ರಮಾಣ ಬೆವರಿನ ಮೂಲಕ ಹೊರಹೋಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ಸೇವಿಸಿ. ಹಣ್ಣಿನ ರಸ, ಪಾನಕಗಳ ಸೇವನೆಯೂ ಒಳ್ಳೆಯದು. ಬೇಸಿಗೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಹಣ್ಣನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸೇವಿಸಿ. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕಲ್ಲಂಗಡಿ, ಕಿತ್ತಳೆ, ಮೋಸಂಬಿ, ದ್ರಾಕ್ಷಿ, ಮಾವು… ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನಂಶ ಹೆಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ದೇಹದಲ್ಲಿ ನೀರಿನಂಶ ಬತ್ತದಂತೆ ಕಾಪಾಡುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ನೀರನ್ನು ಸೇವಿಸುವ ಮೊದಲು ಅದು ಶುದ್ಧವಾಗಿದೆಯೇ ಎಂಬುದನ್ನು ದೃಢಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ. ಏಕೆಂದರೆ ಅಶುದ್ಧ ನೀರಿನ ಸೇವನೆಯಿಂದಲೂ ದೇಹ ಹಲವು ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತರಕಾರಿಯ ಸೂಪ್ ತಯಾರಿಸಿ ಸೇವಿಸುವುದೂ ಉತ್ತಮ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಘನ ಆಹಾರಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಸೇವಿಸುವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು. ಹಾಗೆಯೇ ಹೆಚ್ಚು ಖಾರದ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಸೇವಿಸಬೇಡಿ. ಪ್ರತಿದಿನ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಊಟವಾದ ತಕ್ಷಣ ಒಂದು ಲೋಟ ಮಜ್ಜಿಗೆ ಸೇವಿಸಿ. ರಾತ್ರಿ ಮಲಗುವ ಅರ್ಧ ಗಂಟೆ ಮೊದಲು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಯಾವುದಾದರೂ ಹಣ್ಣಿನ ಜ್ಯೂಸ್ ಸೇವಿಸಿ.
ಮಾನವರಲ್ಲಿನ ನಿರ್ಜಲೀಕರಣಕ್ಕೆ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾರಣಗಳು ;:
ಮಾನವರಲ್ಲಿ, ನಿರ್ಜಲೀಕರಣವು ವಿಸ್ತಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ರೋಗಗಳು ಹಾಗೂ ಸ್ಥಿತಿಗಳಿಂದ ಉಂಟಾಗಬಹುದಾಗಿದ್ದು, ಅವು ದೇಹದಲ್ಲಿನ ಜಲ/ನೀರು ಪರಿಚಲನಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಧಕ್ಕೆ ತರುವಂತಹವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ:
ಬಾಹ್ಯ ಅಥವಾ ಒತ್ತಡ-ಸಂಬಂಧಿ ಕಾರಣಗಳು
ವಿಶೇಷತಃ ಶಾಖಪೂರಿತ ಹಾಗೂ/ಅಥವಾ ಒಣ ಪರಿಸರಗಳಲ್ಲಿ ಅಗತ್ಯ ಜಲ/ನೀರು ಸೇವನೆ ಮಾಡದೇ ಬೆವರು ಹರಿಸುವಂತಹಾ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ದೈಹಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ
ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಒಣಗಾಳಿ ಸೇವನೆ, e.g. ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ವಿಮಾನಗಳಲ್ಲಿ (5–12% ಸಾಪೇಕ್ಷ ಆರ್ದ್ರತೆಯೊಂದಿಗೆ)
ರಕ್ತ ನಷ್ಟ ಅಥವಾ ದೈಹಿಕ ಗಾಯದಿಂದಾಗಿ ಒತ್ತಡಹೀನತೆ
ಅತಿಸಾರ ಭೇದಿ
ಲಘುಉಷ್ಣತೆ
ಆಘಾತ (ಹೈಪೋವಾಲೆಮಿಕ್‌ )
ವಾಂತಿ ಮಾಡುವುದು
ಸುಟ್ಟಗಾಯಗಳು
ಅಶ್ರುಧಾರೆ
ಮೆಥಾಂಫೆಟಾಮೈನ್‌, ಆಂಫೆಟಾಮೈನ್‌, ಕೆಫೀನ್‌ ಹಾಗೂ ಇತರೆ ಉತ್ತೇಜಕಗಳ ಬಳಕೆ
ಮದ್ಯಸಾರೀಯ ಪಾನೀಯಗಳ ವಿಪರೀತ ಸೇವನೆ
ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗಗಳು
ಕಾಲರಾ
ಜಠರದ ಉರಿಯೂತ
ಷಿಗೆಲ್ಲೋಸಿಸ್‌
ಕಾಮಾಲೆ
ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆ
ವಿದ್ಯುತ್‌ವಿಚ್ಛೇದ್ಯ/ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಲೈಟ್‌ ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧತೆ
ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಸೋಡಿಯಂ ಪ್ರಮಾಣದ ಹೆಚ್ಚಳ (ನಿರ್ಜಲೀಕರಣದಿಂದಲೂ ಆಗಲು ಸಾಧ್ಯ)
ರಕ್ತದಲ್ಲಿ ಸೋಡಿಯಂ ಪ್ರಮಾಣದ ಇಳಿಕೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಹಾರದಲ್ಲಿ ಉಪ್ಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಆಗಲು ಸಾಧ್ಯ
ಉಪವಾಸಾಚರಣೆ
ಇತ್ತೀಚಿನ ತ್ವರಿತ ತೂಕ ಇಳಿಕೆಯು ದ್ರವದ ಪ್ರಮಾಣವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಇಳಿಕೆಯಾಗುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಸೂಚಿಸಬಹುದು (1 ಐ ದ್ರವದ ನಷ್ಟವು 1 ಞgಯಷ್ಟು ತೂಕ ಇಳಿಕೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸಬಹುದು.
ರೋಗಿಯು ಪೌಷ್ಟಿಕ ಆಹಾರ ಹಾಗೂ ನೀರನ್ನು ಅಗತ್ಯ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸುವುದು
ನುಂಗಲಾಗದಿರುವುದು (ಅನ್ನನಾಳದಲ್ಲಿನ ಅಡಚಣೆಯ ಕಾರಣ )
ಬಂಧಕ ಜಲ/ನೀರು ನಷ್ಟದ ಇತರೆ ಕಾರಣಗಳು
ವಿಪರೀತ ಹೆಚ್ಚಾದ ರಕ್ತದಲ್ಲಿನ ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶ , ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಡಯಾಬಿಟಿಸ್‌ ಮೆಲ್ಲಿಟಸ್‌/ಸಕ್ಕರೆ ರೋಗದಲ್ಲಿ
ಸಕ್ಕರೆ ಮೂತ್ರ
ಯುರೇಮಿಯಾ
